Nie zapominajmy o małżonku dłużnika!

Kiedy planujemy, czy już podejmujemy dochodzenie roszczeń przeciwko osobie fizycznej, nie jest obojętne, czy pozostaje ona lub pozostawała w związku małżeńskim, czy prowadzi przedsiębiorstwo wspólnie z małżonkiem, czy w tym małżeńskie obowiązywał lub obowiązuje wspólność majątkowa. W artykule schematycznie zaprezentujemy co brać pod uwagę w perspektywie możliwości prowadzenia egzekucji (czy wykonywania zabezpieczenia) także przeciwko małżonkowi dłużnika.

Choć temat odpowiedzialności małżonka wydaje się klasyczny, ale warto o nim myśleć już na początku drogi. Dlaczego?

DO CZEGO UPRAWNIA TYTUŁ WYKONAWCZY ?

Tytuł wykonawczy uprawnia do egzekucji z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych z innej działalności zarobkowej, a także z praw autorskich i praw pokrewnych. Warto też zwrócić uwagę na:

• możliwość prowadzenia egzekucji z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i jego małżonka (art. 8912 p. c.),
• możliwości zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego (art. 9231 p. c.),
• możliwości egzekucji z praw majątkowego wchodzącego w skład majątku wspólnego (art. 9103 w zw. z art. 9231 p. c.).

W celu prowadzenia egzekucji z całego majątku wspólnego, a także z majątku osobistego małżonka dłużnika głównego naturalną drogą jest pozwanie również tegoż małżonka w myśl zasady, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków (art. 41 § 1 k. r. o.). W postępowaniu rozpoznawczym fakt zgody małżonka na zaciągnięcie zobowiązania będziemy mogli wykazywać na zasadach ogólnych, czyli wszystkimi dostępnymi środkami dowodowymi, w tym przesłuchaniem świadków. W wyroku sąd na podstawie art. 319 k. p. c. ograniczy odpowiedzialność drugiego małżonka do przedmiotów objętych wspólnością majątkową.

ZABEZPIECZENIE JAKO TESTER, JAK ZACHOWA SIĘ MAŁŻONEK

Innym etapem możliwości zaangażowania odpowiedzialności małżonka dłużnika jest postępowanie zabezpieczające, bo postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wydane przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim stanowi podstawę do podjęcia czynności związanych z wykonaniem zabezpieczenia na mieniu wchodzącym w skład majątku wspólnego. W takim przypadku małżonek ma prawo sprzeciwu. W razie wniesienia sprzeciwu otwiera się dla wierzyciela dwutygodniowy termin na wniesienie do sądu o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika pod rygorem upadku zabezpieczenie.

CO MA DO POWIEDZENIA MAŁŻONEK W POSTĘPOWANIU KLAUZULOWYM ?

W postępowaniu klauzulowym – czy to toczącym się po to, by uniknąć upadku zabezpieczenia, czy po wydaniu tytułu wykonawczego – w odróżnieniu od postępowania rozpoznawczego, o którym była mowa wyżej – wymaga się od wierzyciela przedstawienia dokumentu prywatnego lub urzędowego dowodzącego udzielenia przez małżonka dłużnika zgody na zaciągniecie zobowiązania. Standardowo takimi dokumentami są: zgoda w umowie pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem głównym, zgoda pisemna w osobnym dokumencie, pisemne oświadczenie dłużnika, że udzielił zgody ustnej, pisemne przystąpienia do długu, zgoda na deklaracji wekslowej, ale także podpis na potwierdzeniu salda, fakturze, wezwaniu do zapłaty.

W postępowaniu klauzulowym sąd weryfikuje fakty: pozostawania w związku małżeńskim oraz rodzaj ustroju majątkowego, a także wykazanie przez wierzyciela zgody małżonka dłużnika na dokonanie czynności prawnej

OSTATNI ETAP

Uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nie oznacza jeszcze stuprocentowej możliwości prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego. Podobnie jak w przypadku „zwykłego” dłużnika, małżonek dłużnika ma bowiem możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego, w którym będzie mógł wykazywać, że:

• egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, także podnosząc zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść,
• wynikający z umowy majątkowej małżeńskiej zarzut wyłączenia lub ograniczenia jego odpowiedzialności całością lub częścią majątku.

O poszczególnych wskazanych wyżej etapach napiszemy w kolejnych wpisach na blogu.