15 kwietnia 2023 r. weszła w życie rewolucyjna nowelizacja wysokości opłaty od wniosku o wykonanie zabezpieczenia roszczenia pieniężnego lub europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym – nowa opłata (stała) wynosi teraz 300 zł (art. 31 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych z dn. 28 lutego 2018 r.).

Do tej pory wierzyciele musieli liczyć się z koniecznością wyłożenia wysokiej (stosunkowej) opłaty od wykonania zabezpieczenia roszczenia, bowiem wynosiła ona 5% wartości zabezpieczanego świadczenia (nawet do 50 tys. zł!). Mając na uwadze, że nie każde postępowanie o wykonanie zabezpieczenia kończy się sukcesem, należy stwierdzić, że wierzyciel był zmuszony do pokrycia jego znacznych kosztów i to bez jakiejkolwiek gwarancji uzyskania zabezpieczenia na majątku dłużnika. Nie każdego też było na to (ryzyko) stać.

Z punktu widzenia wierzycieli jest to zatem bardzo korzystna zmiana. Decyzja o wykonaniu zabezpieczenia roszczenia powinna zapaść szybko (tak jak zresztą orzeczenie o zabezpieczeniu), a niska opłata stała może ułatwić sprawne podjęcie decyzji.

Warto pamiętać o tej zmianie, gdyż ustawodawca stopniowo rozszerza zakres orzeczeń uprawniających do zabezpieczenia roszczenia. To już nie tylko (i) klasyczne postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia czy (ii) nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym, ale także (iii) wyrok sądu i to I instancji, o ile zapadł w postępowaniu gospodarczym.

Nowelizacja wprowadziła jednak również regulację, zgodnie z którą – w razie wykonania zabezpieczenia roszczenia pieniężnego – komornik pobierze od wierzyciela opłatę stosunkową w wysokości 10% wartości mienia objętego zabezpieczeniem (pomniejszoną o wspomniane 300 zł i nadal z limitem 50 tys. zł). Jeżeli zatem działania komornika okażą się bezskuteczne, wierzyciel nie poniesie innych opłat oprócz opłaty stałej – 300 zł (art. 31 ust. 2 ustawy o kosztach komorniczych z dn. 28 lutego 2018 r.). Finalnie zatem wysokość opłaty pobieranej od wierzyciela będzie wyższa, niż przed nowelizacją, ale tylko w razie skutecznego wykonania zabezpieczenia i z tym trzeba się liczyć już na etapie złożenia wniosku do komornika. W takiej sytuacji poniesienie opłaty powinno być jednak mniej bolesne dla wierzyciela, skoro komornik zabezpieczył majątek dłużnika, z którego w przyszłości będzie mógł się on zaspokoić.

Zgodnie natomiast z art. 38 nowelizowanej ustawy, Opłata stała od wniosku o wykonanie innego zabezpieczenia niż wymienione w art. 31 wynosi 300 złotych. W tym przepisie nie ma już mowy o pobieraniu przez komornika innych opłat, niż stała w zależności od skuteczności podjętych przez niego działań.

Wątpliwości budzić może stosowanie przepisów przejściowych ustawy nowelizującej, a konkretnie art. 28. Zgodnie z ust. 1. tego przepisu, W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 31 ustawy zmienianej w art. 14, w brzmieniu dotychczasowym. Po pierwsze, powstaje pytanie, co należy rozumieć pod pojęciem przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, skoro wchodzi ona w życie w 4 różnych terminach (w zależności od przepisów). Po drugie, wypada zastanowić się co rozumieć pod pojęciem w sprawach wszczętych i niezakończonych. Czy ustawodawca miał na myśli sprawy (sądowe), w których wydano orzeczenie mające stanowić podstawę zabezpieczenia, czy też sprawy (wszczęte przed komornikiem) o wykonanie zabezpieczenia. Słuszniejsze wydaje się drugie stanowisko, skoro art. 31 wprost odnosi się do kosztów komorniczych – wniosku o wykonanie zabezpieczenia roszczenia. Zatem, jeżeli do złożenia wniosku o wykonanie zabezpieczenia doszło 15 kwietnia 2023 r. lub później, to opłata powinna wynosić 300 zł. Jednak dopiero praktyka udzieli odpowiedzi na tą wątpliwość.

Dzięki nowym regulacjom, wierzyciel przed złożeniem wniosku do komornika o wykonanie zabezpieczenia nie będzie musiał wszechstronnie rozważać sytuacji majątkowej dłużnika (o której często nie ma przecież pojęcia). Można spotkać się jednak z głosami przeciwników nowych przepisów, którzy wskazują, że tak niska opłata jest nieadekwatna do nakładu pracy komornika. Czy na pewno? Wreszcie, dlaczego wykonanie zabezpieczenia miałoby obciążać finansowo wierzyciela w znacznie wyższym stopniu niż koszty właściwej egzekucji tej samej wierzytelności? Nowelizację należy zatem ocenić jako słuszną.